İngilizce’de stand by letter of credit olarak kullanılan, Türkçe’de ise Standby Akreditifler veya Teminat Akreditifleri olarak karşılık bulan akreditif türleridir.
Daha önceki yazılarımızda da belirtmiş olduğumuz gibi akreditifler ilk uygulanmaya başladıkları günden bu güne kadar dış ticaret uygulayıcılarının değişik taleplerine cevap verebilecek şekilde sürekli değişikliğe uğramışlar ve çok esnek bir yapı kazanmışlardır.
Örneğin bu yazımızın başlığını oluşturan stand-by akreditiflerin kullanım amacı ticari akreditiflerin kullanım amacından oldukça farklıdır. Ticari akreditiflerin uluslararası ithalat-ihracat işlemleride birincil ödeme aracı olarak kullanılmaktadırlar. Yani bir ithalatçı başka bir ülkeden mal alırken akreditif açmakta ve bu akreditif ile aldığı malın bedelini doğrudan ihracatçıya nakledebilmektedir.
Stand-by akreditifler ise ikincil ödeme aracı olarak kullanılmaktadırlar. Bir banka stand-by akreditif açarak müşterisinin var olan bir sözleşmeyi yerine getirebilecek kapasitede olduğuna dair bir güvence vermektedir.
Stand-by akreditifler söz konusu sözleşme kapsamındaki işin yapılamaması durumunda ( non-performance ) ödeme yapılacak şekilde düzenlenmektedirler.
Ticari akreditiflerin yapısı ve işleyiş mekanizması belirli bir ürünün uluslararası ticarette el değiştirmesi üzerine kurulmaktadır. Bu yüzden ticari akreditif türlerinde alıcının ve satıcının sorumlulukları, istenilen belgeler ve bankaların izleyecekleri süreçlerin belirli bir kurallar çerçevesinde toplanabilmesi mümkün olmuştur. Halen ticari akreditiflere ilişkin uygulama kuralları Akreditiflere İlişkin Birörnek Usuller ve Uygulama Kuralları (UCP 600) altında toplanmıştır. UCP 600 kuralları aynı zamanda uygulanabildikleri ölçüde standby akreditiflerine de (teminat akreditifleri) uygulanabilmektedir.
Fakat çok esnek bir yapıya sahip olan stand by akreditifler ( teminat akreditifleri ) için Akreditiflere İlişkin Birörnek Usuller ve Uygulama Kurallarının (UCP) çok az bir kısmı uygulanabilmekte idi.
Bu soruna çözüm bulmak için standby akreditiflerin (teminat akreditifleri) tabi olacağı ayrı bir düzenleme yapılmış ve teminat akreditiflerini düzenleyen kurallar ticari areditifleri düzenleyen kurallardan bağımsız bir hale getirilmiştir.
Teminat akreditifleri , mevcut durumda ICC nin hazırlamış olduğu Uluslararası Teminat Akreditifi Uygulamaları ( International Standby Practices ) ISP 98 yayınına tabi olarak uygulanabilmektedir.
Stand-by Akreditif Çeşitleri
- Kesin Teminat Akreditifi : Performance Standby
- Peşin Ödeme Teminat Akreditifi : Advance Payment Standby
- Geçici Teminat Akreditifi : Bid-Bond or Tender Bond Standby
- Kontgaranti Teminat Akreditifi : Counter Standby
- Mali Teminat Akreditifi : Financial Standby
- Sigorta Teminat Akreditifi : Insurance Standby
- Ticari Teminat Akreditifi : Commercial Standby