“Free Carrier” (FCA), Incoterms 2020’de belirlenen 11 teslim şeklinden biridir ve Türkçe’ye “Taşıyıcıya Masrafsız” olarak çevrilebilir.
FCA dünya genelinde en yaygın kullanılan teslim şekillerinden biridir.
FCA, esnek bir teslim şekli olarak tasarlanmıştır. Alıcıların ana nakliyeyi ödemiş olduğu hemen hemen tüm ihracat ve ithalat işlemlerinde kullanılabilmektedir.
Incoterms 2020 kurallarına göre, FCA teslim şekli tüm taşıma yöntemleri ile kullanılabilmektedir.
Bu demek oluyor ki, FCA teslim karayolu taşımalarında, havayolu taşımalarında, denizyolu taşımalarında, demiryolu taşımalarında ve hatta multimodal taşımalarda kullanılabilmektedir.
Bugünkü yazımızda FCA teslim şeklinin ne olduğunu ve bu ticari terimin ihracatçı ve ithalatçı açısından hangi sorumlulukları beraberinde getirdiğini açıklamaya çalışacağım.
FCA – Free Carrier Nedir?
FCA, Incoterms 2020 kuralları içerisinde tanımlanmış 11 teslim şeklinden birisidir. Türkçe’ye, “Taşıyıcıya Masrafsız” olarak olarak çevrilebilmektedir.
FCA Teslim Şeklinin Başlıca Özellikleri Nelerdir?
- FCA teslim şeklinde, ihracat gümrük işlemlerini ihracatçı firma yapar. İhracat ile ilgili tüm izinleri almak, ihracat vergi ve harçlarını ödemek ihracatçının sorumluluğundadır.
- FCA teslim şeklinde, ihracatçı malları ithalatçıya kendi ülkesinde teslim eder. Teslimat yeri ihracatçının fabrikası olabileceği gibi, yükleme limanındaki bir konteyner terminali veya taşıyıcının deposu da olabilir.
- Eğer teslimat satıcının fabrikasında veya deposunda gerçekleşiyor ise, bu durumda satıcı malları gelen taşıta yüklemek zorundadır. Aksi tüm durumlarda ise, alıcının görevlendirdiği nakliyeci malları satıcının göndermiş olduğu dahili nakliye aracında teslim alır.
- FCA teslim şeklinde, ana taşımaya ait navlun ithalatçı firma tarafından ödenmektedir.
- Ana taşıma işleminin organizasyonunu normal şartlar altında ithalatçı yapar. Pratik hayatta ise bazı durumlarda ihracatçının ithalatçı adına nakliye bulup, nakliye organizasyonunu yaptığı görülmektedir. Elbette her halükarda navlun ödemesi alıcıya ait olacaktır.
Örnek Olay 1:
1 x20ft konteyner zeytinyağını Almanya’ya ihraç etmek üzere sözleşme imzalayan Balıkesir’deki Halis Zeytinyağları İhracat Ltd. Sti. ünvanlı üretici firma, teslim şekli olarak FCA kullanmayı kararlaştırmıştır.
Proforma faturaya göre mallar satıcının fabrikasında yüklenecektir.
Yükleme günü geldiğinde, alıcı dahili nakliyeyi organize etmiş ve 1x20ft konteyneri aldırmak için satıcının fabrikasına göndermiştir. Bu durumda satıcı ürünleri 1x20ft’lik konteyner içerisine yüklemek ile, FCA teslim şekline göre ürünleri alıcıya teslim etmiş olmaktadır. Bu noktadan sonra ürünlerle ilgili risk satıcıdan alıcıya geçmektedir.
Örnek Olay 1:
4 paletlik parsiyel konserve gıdayı, İstanbul’daki ihracatçı firma Fransa’daki ithalatçıya satmıştır.
Satış sözleşmesinde, teslimat yeri olarak, satıcının fabrikasına 50km mesafedeki bir nakliyecinin deposu belirlenmiştir.
Fransa’daki ithalatçı, İstanbul’dan düzenli olarak ürün aldığını, söz konusu parsiyel yükü de diğer aldığı mallar ile birleştirip, full tır olarak nakliyesini yapacağını belirtmiştir.
Ürünler hazır olduğunda satıcı, küçük bir kamyonet ile malları ithalatçının nakliyecisinin deposuna teslim etmiştir. Kamyonet, nakliyecinin deposuna girip, boşaltma için hazırlandığı anda ihracatçı teslimat ödevini yerine getirmiş olmaktadır. Malları kamyonetten indirmek, ithalatçının görevlendirdiği nakliyecinin sorumluluğundadır.
FCA Teslimde İhracatçının Sorumlulukları Nelerdir:
- Satıcı uluslararası satış sözleşmesine uygun olacak biçimde ürünü sevkiyata hazırlayarak, kendi ülkesinde ihracat için istenilen belgeleri düzenler ve ihracat işlemi ile ilgili oluşan gümrük masraflarını karşılar.
- Ürünleri ilk taşıyıcıya ve/veya taşıma acentasının gözetimine belirlenen tarih ve mekanda teslim eder.
- Ürünlerin teslimi yapılıncaya kadar oluşan bütün masraf ve riskler ihracatçının sorumluluğu altındadır.
- İthalatçının talebi üzerine taşımayı gerçekleştirecek firma ile tüm masraflar ve riskler ithalatçıya ait olmak üzere taşıma anlaşması yapabilir.
FCA Teslimde İthalatçının Sorumlulukları Nelerdir:
- Uluslararası satış sözleşmesi koşullarına göre mal bedelini ihracatçıya öder.
- Alıcı, FCA teslim şekline göre kendi ülkesindeki ithalat ile ilgili belgeleri düzenlemek ve/veya izinleri almakla yükümlüdür. İthalat işlemleri sırasında oluşan gümrük vergisi ve gümrük masrafları da yine alıcı tarafından karşılanır.
- Taşıyıcı firma ile taşıma anlaşması yapar ve navlun bedelini öder.
- Satıcı ile önceden tespit edilen tarih ve yerde malların teslim almasını temin eder.
- Teslim işleminden sonra mallarla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya ait olmaktadır.
Akreditif İşlemlerinde FCA Teslim
FCA teslim şekli ile yapılan ihracatlarda ödeme akreditif ile yapılacaksa ve akreditifte ihracatçıdan yükleme kaydı içeren konşimento (shipped on board bill of lading) talep edilmişse; alıcının taşıyıcıya bu şekilde konşimento düzenlenmesi için talimat vermesi gerekmektedir.
ÖZGÜR EKER (CDCS)
Akreditif Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri