Akreditifli ödemeler ile ilgili olarak yaşanabilecek olumsuzluklardan kaçınmanın en güvenilir ve anlamlı yolunun akreditiflerin işleyişinin tam olarak anlaşılması olduğunu düşünüyoruz. Bu yüzden bu yazımızda akreditifli işlemlerin ana çatısını oluşturan akreditif belgeleri üzerinde duracağız.
Daha önce akreditif nedir başlıklı yazımızda akreditifin UCP 600 kuralları çerçevesinde adı ve tanımlaması nasıl olursa olsun, amir bankanın uygun ibrazı karşılayacağına dair kesin yükümlülüğünü ifade eden dönülemez nitelikte bir düzenleme olduğunu belirtmiştik.
Akreditifin tanımına dikkat edecek olursak iki önemli noktanın altının çizilmesi gerekmektedir. Bu noktalar sırası ile ;
* Kesin ve dönülemez nitelikteki yükümlülük
* Uygun ibraz kavramlarıdır
Amir bankanın kesin ve dönülemez nitelikteki yükümlülüğü konusunu daha önce gayri kabili rücu akreditifler başlıklı yazımızda ele aldığımız için tekrar bu konuya değinmek istemiyorum. İsteyen okuyucularımız bu yazımıza göz atıp bu konu hakkında detaylı bilgi edinebilirler. Bu yazımızda üzerinde özellikle durmak istediğimiz uygun ibraz kavramıdır.
Yine UCP 600 çerçevesinde uygun ibraz şu şekilde tanımlanmıştır. ” Uygun ibraz, akreditif şartlarına , UCP 600 ‘ün kurallarına ve Uluslararası Standart Bankacılık Uygulamasına (ISBP) uygun bir ibraz anlamına gelir” denilmiştir. Dolayısı ile bir ibrazın uygun ibraz olup olmadığının değerlendirilmesinde aşağıdaki etmenler sırası ile göz önüne alınmaktadır ;
- İbrazın akreditif metninde yazılı olan şartları sağlayıp sağlamadığı
- İbrazın UCP 600’ün kurallarına uygun olup olmadığı
- İbrazın Uluslararası Standart Bankacılık Uygulamasına (ISBP 745 ) uygun olup olmadığı.
Tüm bu notalar bankalarca değerlendirilmekte ve bundan sonra ibrazın uygunluğuna karar verilmektedir.Peki bankalar tüm bu incelemeleri nasıl ve neyi baz alarak yapmaktadırlar. Bu sorunun cevabını da isterseniz UCP 600 ‘den faydalanarak verelim.
” Bankalar belgelerin ilişkili olabileceği malları, hizmetleri veya yapılan işleri değil, belgeleri göz önünde bulundurarak işlem yaparlar.”
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi basit gibi görünen bu konu akreditif işlemlerinin ana çatısını oluşturmakta ve uygulamda akreditif işlemleri ile karşılaşılan bir çok problemin temelinde bu konunun tam olarak anlaşımamış olması yatmaktadır.
Akreditife konu olan ibrazda yer alabilecek belgeler genel olarak 4 gruba ayrılabilmetedir. Bir sonraki sayfada akreditif işlemlerinde karşılaşılabilecek belgelerin bazılarına değinilmiştir ;
Akreditif Belgelerinin Sınıflandırılması
Taşıma Belgeri : Dış ticarete konu olacak ürünün nakliyeciye teslim edilerek yüklendiğini gösteren ve yükleme yerinden varış yerine kadar taşıma esaslarını belirten ve nakliyeci tarafından düzenlenen belgelere taşıma belgeleri adı verilmektedir. Akreditifli işlemlerde UCP 600 tarafından özellikle düzenlenen taşıma belgeleri aşağıdaki gibidir.
- En az iki farklı taşıma şeklini kapsayan taşıma belgeleri ( multi model veya combined taşıma belgeleri )
- Konşimento
- Ciro edilemez denizyolu taşıma senedi
- Charter party konşimento
- Havayolu Taşıma Belgesi
- Karayolu Taşıma Belgesi ( CMR )
- Demiryolu Taşıma Belgesi
- Karasal Su Yolu Taşıma Belgesi
- Kurye Alındısı
- Posta Alındısı
Sigorta Belgeleri : Akreditifli ödemeye konu olan dış ticaret işlemlerinde malların taşıma süresince başına gelebilecek hasarlara karşı sigortalandığını gösteren belgelere sigorta belgeleri denilmektedir.
Sigorta belgelerinin, Sigorta Poliçesi (Insurance Policy), Sigorta Şahadetnamesi (Insurance Certificate) ve Açık Küvertür (açık teminat) ( open cover ) olarak üç kısımda incelenmesi mümkündür. Kuvertür notları ise ( teminat belgesi ) (teminat tezkeresi ) (cover note) akreditifli işlemlerde uygun bir sigorta belgesi olarak kabul edilmemektedirler.
Finansal Belgeler : Bir alacak hakkının varlığını yasal olarak kanıtlayan belgeler finansal belgeler olarak tanımlanabilir.
Akreditif işlemlerinde en sık olarak kullanılan finansal belge poliçedir ( Bill of Exchance ). Bazı durumlarda akreditifli ödemelerde bononun da ( Promissary Note ) kullanıldığı görülmektedir.
Ticari Belgeler : Bir akreditif işleminde görülebilecek ticari belgelerin başlıcaları aşağıda belirtilmiştir.
- Ticari Fatura
- Tasdik edilmiş ticari fatura
- Analiz sertifikası
- Ağırlık sertifikası
- Gözetim sertifikası
- Çeki Listesi
Resmi Belgeler : Akreditif amirinin ithalat işlemlerinde yasal otoriteler tarafından istenilen şartların yerine getirilmesi için ihtiyaç duyabileceği belgeler resmi belgeler sınıfına girmektedir. Resmi belgelerin başlıcaları aşağıda verilmiştir.
- Menşe Şahadetnamesi
- Konsolosluk Faturası
- Sağlık sertifikası
- Bitki Sağlık Sertifikası