Amir banka, akreditif lehtarına gayrikabili rücu (irrevocable) ve şartlı (complying presentation) ödeme garantisi veren kurumdur. Akreditif, amir banka tarafından açılır ve sonuçlandırılır.
Diğer tüm bankalar, amir bankadan aldıkları talimat ve yetkilendirmeye göre hareket ederler.
Örneğin, ihbar bankası, akreditifi lehtara amir bankadan aldığı talimatlara göre ihbar eder. Benzer şekilde, teyit bankası, görevli banka ve rambursman bankası da amir bankanın talimatları ve yetkilendirmesi doğrultusunda hareket ederler.
Bu yazımızda, akreditifteki en önemli kavramlardan biri olan amir bankayı açıklamaya çalışacağım.
Amir bankanın tanımını yaptıktan sonra akreditif kuralları çerçevesinde amir bankanın görev ve sorumluluklarına değineceğim.
Amir Banka Nedir?
Amir banka, İngilizcesi (Issuing Bank), akreditif amirinin talebi üzerine veya kendi namına akreditif açan bankadır.
Her ne kadar tanım gereği amir bankalar kendi namlarına akreditif açabilseler de bu istisna bir durumdur. Akreditifler ezici çoğunlukla amirin talimatı ile amir bankalarca açılmaktadır.
Akreditif nasıl açılır başlıklı yazımızda akreditifin açılış sürecine ayrıntılı olarak değinmiştim. Akreditif açılışı ile ilgili detaylı bilgi edinmek istiyorsanız bu yazımı okumanızı tavsiye ederim.
Amir Bankanın Sorumlulukları Nelerdir?
Akreditif kurallarında amir bankanın sorumlulukları şu şekilde tanımlanmıştır.
a) İbrazı sart koşulan belgelerin görevli bankaya veya amir bankaya ibraz edilmesi ve belgelerin uygun bir ibrazı oluşturması kaydıyla,
i. akreditif amir bankanın gişelerinde belgelerin ibrazı üzerine ödeme, vadeli ödeme veya poliçe kabulü yöntemiyle kullanımda olduğu takdirde;
ii. akreditif görevli bir bankanın gişelerinde belgelerin ibrazı üzerine ödeme yöntemiyle kullanımda olduğu ve o görevli banka ödeme yapmadığı takdirde;
iii. akreditif görevli bir bankanın gişelerinde vadeli ödeme yöntemiyle kullanımda olduğu ve o görevli banka vadeli ödeme yükümlülüğüne girmediği veya girmiş olduğu halde ödeme vadesinde ödeme yapmadığı takdirde;
iv. akreditif görevli bir bankanın gişelerinde poliçe kabulü yöntemiyle kullanımda olduğu ve o görevli banka kendi üzerine çekilen bir poliçeyi kabul etmediği veya kabul etmiş olduğu halde poliçenin ödeme vadesinde ödeme yapmadığı takdirde;
v. akreditif görevli bir bankanın gişelerinde iştira yöntemiyle kullanımda olduğu ve o görevli banka iştira işlemi yapmadığı takdirde;
amir banka ibrazı karşılamalıdır.
b) Bir amir banka akreditifi açtığı an itibariyle ibrazı karşılamakla dönülemez biçimde yükümlüdür.
c) Bir amir banka uygun bir ibrazı karşılayan veya iştira eden ve belgeleri amir bankaya gönderen görevli bir bankayı ramburse etmekle yükümlüdür. Poliçe kabulü veya vadeli ödeme yöntemiyle kullanımda olan bir akreditif altındaki uygun bir ibraz tutarının rambursmanı, görevli banka ödeme vadesinden önce ön ödeme veya satın alma işlemi yapmış olsun olmasın ödeme vadesinde gerçekleştirilir. Bir amir bankanın görevli bir bankayı ramburse etme yükümlülüğü amir bankanın lehtar karşısındaki yükümlülüğünden bağımsızdır.
Türkiye’deki Hangi Bankalar Amir Banka Olarak Akreditif Açabilmektedirler?
Türkiye’de BDDK’dan onay almış tüm bankalar akreditif açabilmektedirler. Aşağıdaki linkte akreditif açmaya yetkili başlıca bankaların isimleri yer almaktadır:
BDDK Bankalar Listesi – Türkiye’de Akreditif Çalışması Yapmaya Yetkili Bankalar
Bu aşamada dikkat edilecek iki nokta bulunmaktadır.
Bunlardan birincisi akreditif açmak bankalar için ticari bir işlem olduğu için her banka akreditif çalışması yapmak zorunda değildir.
İkinci olarak da akreditif kuralları gereği banka olamayan finansal kurumların da akreditif açabilmesi mümkün olmaktadır.
Fakat banka harici kurumların açtıkları akreditifler çok büyük oranda hile (fraud) riski barındırdığı için bu tip işlemlerden olabildiğince uzak durmakta fayda vardır.
ÖZGÜR EKER (CDCS)
Akreditif Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri