Konşimento

Konşimento (az bilinen ama daha doğru kullanımı ile Konişmento); dış ticaret işlemlerinde kullanılan bir taşıma belgesidir.

Günümüzde ihracat ve ithalat işlemlerinde pek çok taşıma belgesi kullanılmaktadır.

Örneğin, karayolu taşımalarında CMR (karayolu taşıma belgesi), havayolu taşımalarında Air Waybill (havayolu taşıma senedi), demiryolu taşımalarında da hamule senedi gibi.

Denizyolu taşımalarında kullanılan taşıma belgelerinin genel adı ise konşimentodur.

En eski taşıma belgesi olan konşimentonun günümüzde farklı çeşitleri kullanımdadır.

Bugünkü yazımızda konşimentonun tanımını yapıp, genel karakteristik özelliklerini açıkladıktan sonra konşimento çeşitlerine değineceğiz.

Yazımızın son bölümünde ise akreditif uygulamalarında konşimento kullanımı ile ilgili bilgiler vereceğiz.

Önemli Not: Bu yazımızda genel olarak açıkladığımız konşimento türü limandan limana yapılan konteyner taşımacılığında kullanılan hat konşimentosudur. Konşimento kavramı ile aksi belirtilmediği sürece söz konusu belgeyi kastedeceğiz.

Konşimento ile ilgili bu sayfada geçen bilgilere ayrıca Konşimento Sunumu isimli pdf dosyamız aracılığı ile de ulaşabilirsiniz.

Konşimento Nedir?

Dilerseniz ilk olarak konşimentonun tanımını yaparak yazımıza başlayalım.

Konşimento; denizyolu taşımalarında kullanılan ve taşıyan tarafından veya taşıyanı temsilen kaptan veya taşıyanı temsile yetkili bir acente tarafından tek taraflı olarak düzenlenen, söz konusu eşyanın taşınmak üzere teslim alındığını belirten ve taşındıktan sonra varış limanında konşimentonun hak sahibi görünen hamiline, konşimentonun iadesi karşılığında aynen teslim edileceği taahhüdünü içeren kıymetli evrak hükmünde bir taşıma belgesidir.

Örnek Konşimento:

Aşağıda Arkas tarafından düzenlenmiş örnek bir konşimento yer almaktadır. Konşimentodaki ticari bilgiler silinmiş veya değiştirilmiştir.

Konşimento akreditif danışmanlık verdiğimiz bir müşterimiz için 2021 yılında düzenlenmiştir.

Örnek konşimentomuzu yazımızın bundan sonraki alanlarında sık sık kullanacağız. Yaptığımız konşimento tanımında geçen ibareleri örnek konşimento üzerinde inceleyerek anlamaya çalışacağız.

• Konşimentonun denizyolu taşımacılığında kullanılan bir taşıma belgesi olduğu limandan-limana yapılan taşıma ile konşimento üzerinde gösterilmiştir.
• Konşimento taşıyıcı adına yetkili acente tarafından imzalanmıştır.
• Konşimento malların taşıyıcı tarafından teslim alındığını ve sonrasında gemiye yüklendiğini (shipped on board kaydı ile) göstermektedir.
• Konşimento, bir orjinal nüshanın varış acentesine ibrazı karşılığında malların teslim edileceğini beyan etmektedir.

Konşimentonun Özellikleri Nelerdir?

Konşimentonun başlıca özellikleri aşağıda maddeler halinde gösterilmiştir.

• Tek taraflı olarak taşıyan tarafından düzenlenmesi ve sadece taşıyanı borç altına sokması,
• Taşıma sözleşmesini içermesi veya taşıma sözleşmesine atıf yapması
• Yükün teslim alındığı (tesellüm konşimentosu), gemiye yüklendiği (yükleme konşimentosu) ve varış limanında hak sahibine teslim edileceği ikrarını içermesi,
• Yükü temsil etmesi,
• Kıymetli evrak niteliğinde olmasıdır.

Konşimento Taşıyıcı Tarafından Düzenlenmelidir:

Konşimentolar ya taşıyıcı tarafından doğrudan veya taşıyıcı temsilen kaptan veya taşıyıcı acentesi tarafından düzenlenip imzalanmalıdır.

Yukarıdaki resimdeki örnek konşimento taşıyıcı acentesi tarafından taşıyıcı adına imzalanmıştır. (2 numaralı alan)

Konşimento Yükün Taşıyıcı Tarafından Teslim Alındığını Göstermelidir:

Taşımaya konu olan ürünlerin taşıyıcı tarafından teslim alındığı bilgisine konşimentoda yer verilmelidir.

Yukarıdaki resimdeki örnek konşimentoda malların dış görünüş itibari ile hasarsız ve iyi durumda taşıyıcı tarafından teslim alındığı bilgisi yer almaktadır. (3 numaralı alan)

Not: Bazı konşimentolarda matbu olarak malların doğrudan gemiye yüklendiği bilgisine yer verilmekte, malların teslim alınmasına değinilmemektedir.

Konşimento Yükün Gemiye Yüklendiğini Göstermelidir:

Günümüz şartlarında yükün sağlam biçimde taşıyıcı tarafından teslim alınması ticaretin tarafları açısından yeterli olmamaktadır. Ayrıca yükün gemiye yüklenmiş olduğunun da konşimentoda gösterilmesi talep edilmektedir.

Yukarıdaki resimdeki örnek konşimentoda malların gemiye yüklenmiş olduğu bilgisi de yer almaktadır. (5 numaralı alan)

Konşimento Malların Varış Limanında Hak Sahibine Teslim Edileceğini Göstermelidir:

Konşimentonun en önemli özelliğinden birisi de en az 1 orjinal konşimentonun varış limanında taşıyıcının acentesine ibraz edilmesi karşılığında yükün hak sahibine verileceği bilgisini içermesidir.

Yukarıdaki resimdeki örnek konşimentoda malların 1 orjinal konşimentonun teslim edilmesi karşılığında hak sahibine verileceği yazmaktadır. (4 numaralı alan)

Konşimento Yükü Temsil Etmeli ve Kıymetli Evrak Niteliğinde Olmalıdır:

Konşimentonun yükü temsil etmesi, kıymetli evrak niteliğinde olması ve en az 1 orjinal konşimento nüshasının varış limanında taşıyıcı acentesine teslim edilmek zorunda olması birbiriyle yakından ilgili kavramlardır.

Konşimentolar emre düzenlenebildikleri ve ciro edilebildikleri için kıymetli evrak hükmündedirler. Emre düzenlenen ve ciro edilen konşimento ile malın üzerindeki hak sahipliği el değiştirmekte yani konşimento böylelikle yükü temsil etmektedir.

Tüm bu sebeplerden ötürü mal üzerinde hak iddia eden tarafın, malları teslim alabilmek için varış limanında taşıyıcı acentesine en az 1 orjinal konşimento teslim etmesi gerekmektedir.

Yukarıdaki resimdeki örnek konşimentoda “consignee” alanı bankanın emrine olacak şekilde düzenlenmiştir. İthalatçı malları çekebilmek için banka tarafından cirolanmış en az 1 orjinal konşimento nüshasını varış limanında nakliyecinin acentasına ibraz etmelidir. (6 numaralı alan)

Konşimento Taşıma Sözleşmesini İçermeli veya Taşıma Sözleşmesine Atıf Yapmalıdır:

Konşimentoların taşıması gereken bir diğer özellik de taşıma sözleşmelerini içermeleri gerekliliğidir.

Taşıma sözleşmeleri genellikle küçük puntolar halinde konşimentonun arka yüzüne yazılmaktadır. Mevcut olarak kullanımdaki konşimentoların büyük çoğunluğu bu şekildedir.

Yukarıdaki resimdeki örnek konşimentoda da taşıma sözleşmesinin konşimentonun arka yüzünde yazılı olduğu belirtilmiştir. (7 numaralı alan)

Bazı konşimentolarda ise taşıma sözleşmesi konşimentonun arkasında yer almaz. Bu şekildeki konşimentolara İngilizce olarak “Short Form Bill of Lading” veya “Blank Back Bill of Lading” denilmektedir. Türkçe’ye ise “Kısa Konşimento” veya “Arkası Boş Konşimento” olarak çevrilebilir.

Bu türdeki konşimentolarda mutlaka taşıma sözleşmesinin yer aldığı yere (web sitesi gibi) atıf yapılmalıdır.

Konşimento Nasıl Doldurulur?

Konşimento Nasıl Doldurulur Sunumunu pdf dosyası şeklinde görmek için tıklayın.

Konşimento yükleyici tarafından hazırlanan “Konşimento Talimatına” uygun olarak taşıyıcı tarafından doldurulup, hazırlanmaktadır.

Konşimentolar genellikle konşimento talimatına uygun olarak hazırlanan “Taslak Konşimento” ‘nun yükleyiciye gönderilip, teyit alınmasından sonra taşıyıcı tarafından basılmaktadır.

Yukarıdaki örnek konşimento üzerinden konşimentoda yer alan bilgileri inceleyelim:

Shipper:

Yüklemeyi yapan firmadır. Dış ticaret işlemlerinde yükleyici firma ekseriyetle ihracatçı firmadır.

Consignee:

Konşimentonun en kritik alanlarından birisidir. Alıcıyı belirler.

Daha önce konşimentonun özellikleri başlığı altında açıklamış olduğumuz;

• konşimentonun yükü temsil etmesi,
• konşimentonun kıymetli evrak niteliğinde olması ve
• malların alıcıya konşimento ibrazı karşılığında teslim edilmesi kuralı “consignee” alanının doldurulma şekli ile anlam kazanmaktadır.

Konşimento yalnızca emre düzenlendiği durumlarda yukarıda saymış olduğumuz özelliklerini gösterebilmektedir. Nama düzenlenen konşimentolar ise bu özelliklerden yoksundurlar.

Yukarıdaki örnek konşimento akreditif altında hazırlanmış olup, amir bankanın emrine düzenlenmiştir. Amir banka ithalat aşamasında konşimentoyu cirolayıp, ithalatçıya teslim edecek ve ithalatçı da malları nakliyeciden teslim almak için bu konşimentoyu taşıyıcının acentesine ibraz edecektir.

Notify Party:

Notify Party veya Notify, mallar varış limanına yaklaştığında haberdar edilecek firmayı göstermektedir. Çoğunlukla ithalatçı firma bilgisi bu alana yazılır.

Place of Receipt:

Yükün nakliyeci tarafından teslim alındığı yeri gösterir. Limandan limana yapılan yüklemelerde boş bırakılmaktadır. Türkiye özelinde iç nakliyeyi de taşıyıcının organize ettiği Ex Works, FCA teslim şekli ile yapılan ihracatlarda kullanılır.

Port of Loading:

Yükleme limanını gösterir. FOB yüklemelerde satış sözleşmesi veya proforma faturada üzerinde anlaşılan limanı göstermelidir.

Port of Discharge:

Varış limanını gösterir. CFR veya CIF yüklemelerde satış sözleşmesi veya proforma faturada üzerinde anlaşılan limanı göstermelidir.

Place of Delivery:

Yükün alıcıya teslim edileceği adresi gösterir. Eğer ürünler varış limanında değil de ithalat ülkesinde limandan daha ileri bir noktada alıcıya teslim edilecekse bu alan kullanılmalıdır.

Vessel Name / Voyage No:

Gemi adı ve sefer numarası bu bölümlerde gösterilir. Pek çok yük yükleme limanı ile varış limanı arasında aktarma yapmaktadır. Bu yüzden varış limanında ürünleri boşaltacak olan gemi adı değişiklik gösterebilmektedir.

Bill of Lading No / Booking Number:

Konşimento numarası ve rezervasyon numarası bu bölümlere yazılmaktadır.

Konşimento numarası, rezervasyon numarası ve konteyner numarası online olarak yük takibi yapmak için kullanılabilecek başlıca referans numaralardır.

Container No / Seal Number:

Konteyner numarası ve konteyneri kapatmak için kullanılan mühürlere ait numaralar bu bölümde yer almaktadır.

Packages:

Ürünlere ait kap adedi bilgisi bu alanda yer almaktadır. Bazı konşimentolarda nakliyeciler bu alana yüklenen konteyner sayısını yazmaktadır.

Description of Goods:

Mal tanımı bu alanda yazılır. Nakliyeci mal tanımını yükleyiciden alarak konşimentoya yazmaktadır. Nakliyeciler herhangi bir sakıncalı duruma karşı kendilerini korumak için bu hususu özellikle konşimentoda belirtmektedirler.

Gross Weight:

Ürünlerin brüt ağırlığı kilogram olarak bu alanda yazılmaktadır. Brüt ağırlık denildiğinde sadece ürünlerin ve ürünlere ait ambalaj malzemesinin ağırlığı anlaşılmalıdır.

Measurement:

Bazı konşimentolarda Volume olarak da geçer. Ürünlerin hacim bilgisi metreküp cinsinden bu alana yazılmaktadır.

Freight and Charges:

Navlunun yükleyici mi yoksa alıcı tarafından mı ödeneceğinin yanı sıra “free time“, “demurrage” ve “detention” süreleri ile ilgili bilgiler de bu alanda yer alır.

Freight Prepaid: Navlunun ihracatçı tarafından ödenmiş veya ödenecek olduğunu açıklamaktadır.

Freight Collect: Navlunun ithalatçı tarafından ödenecek olduğunu açıklamaktadır.

Number of Original Bills of Lading:

Konşimentonun kaç orijinal nüsha düzenlendiği bu alanda yer almaktadır.

Genel olarak konşimentolar 3 orijinal / 3 kopya olarak düzenlenir. Kopya nüshalar imzasız olarak basılıp, malın teslimi konusunda herhangi bir işlev görmezler.

Shipped on Board Date:

Yükün gemiye yüklendiği tarih bu alana yazılmalıdır. Akreditifli işlemlerde konşimento tarihi olarak bu tarih baz alınmaktadır.

Place and Date of Issue:

Konşimentonun tanzim edildiği yer ve tarih bu alanda gösterilmektedir. Konşimentonun düzenlenme tarihi yükleme tarihinden sonraki bir tarihi gösterebilir.

Signature:

Konşimentonun imzalandığı alandır. Bu alanda aynı zamanda konşimentonun hangi firma tarafından imzalandığı da gösterilmektedir.

Konşimento Çeşitleri Nelerdir? Konşimento Türleri Nelerdir?

Konşimentolar çok farklı açılardan değişik şekillerde sınıflandırılabilir.

Bu durum konuya tam vakıf olmayan kişiler için kafa karıştırıcı olabileceği için elimizden geldiğince basit ve açıklayıcı olacak biçimde konşimento çeşitlerini incelemeye çalışalım.

Düzenleyen Kurum Açısından Konşimento Çeşitleri

Konşimentoyu düzenleyen firma açısından bakıldığında konşimentolar hat konşimentosu ve forwarder konşimentosu olarak ikiye ayrılmaktadır.

Hat Konşimentosu:

Hat konşimentosu denildiğinde, taşıyıcının acentesi tarafından taşıyıcı firmanın matbu formatındaki konşimento belgesi üzerine düzenlenip; imzalanan konşimento anlaşılmalıdır.

Hat konşimentosu özellikle konteyner taşımacılığında sıklıkla kullanılmaktadır.

Hukuki anlamda düşünüldüğünde tüm taraflar için en güvenilir konşimento şekli olduğu için özellikle akreditifli işlemlerde amir bankalarca talep edilmektedir.

Forwarder Konşimentosu:

Forwarder taşımacılıkta yük komisyonculuğu yapan firmaları tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

Forwarder firmalar taşıyıcı adına acente olarak konşimento düzenleyemezler. Kendi konşimentolarını forwarder olarak imzalayabilirler. İşte bu şekilde forwarderlar tarafından hazırlanmış ve imzalanmış konşimentolara forwarder konşimentosu denilmektedir.

Esasen forwarder konşimentoları da hat konşimentoları baz alınarak hazırlanmaktadır.

Uygulamada, forwarder firmaların kendilerinin hazırlamış oldukları matbu formda forwarder konşimentolarının yanı sıra ICC tarafından hazırlanmış “Negotiable Fiata Multimodal Transport Bill of Lading” başlıklı belgeyi kullandıkları da görülmektedir.

Kullanılan Taşıma Şekilleri Açısından Konşimentolar:

Kullanılan taşıma şekilleri açısından konşimentolar limandan-limana yapılan taşımalarda kullanılan konşimentolar ve en az iki farklı taşıma şeklini kapsayan konşimentolar olmak üzere iki farklı başlık altında incelenebilir.

Limandan Limana Yapılan Taşımalarda Kullanılan Konşimentolar:

Marine Bill of Lading / Ocean Bill of Lading / Bill of Lading:

Marine bill of lading, ocean bill of lading veya yalnızca bill of lading limandan limana yapılan taşımalarda kullanılan konşimentolara verilen isimlerden bazılardır.

Akreditif işlemleri açısından bakıldığında her zaman konşimentonun başlığından ziyade içeriğinin önem kazandığıdır.

Eğer konşimento sadece denizyolu ile yapılan yükleme limanı ile varış limanı arasındaki taşımayı kapsıyor ise bu çeşit konşimentolara limandan limana yapılan taşımalarda kullanılan konşimentolar denilmektedir.

Yukarıdaki örnekteki konşimento İzmir Limanı ile Cezayir’in Algiers Limanı arasındaki taşımayı kapsayan limandan-limana bir konşimentodur.

En Az İki Farklı Taşıma Şeklini Kapsayan Konşimentolar:

Multimodal Bill of Lading / Combined Bill of Lading / Through Bill of Lading

Multimodal bill of lading, combined bill of lading ve through bill of lading en az iki farklı taşıma şeklini kapsayan konşimentoların en çok kullanılan örnekleridir.

Yukarıdaki örnek resim üzerinden en az iki farklı taşıma şeklini kapsayan konşimentoyu açıklamaya çalışalım.

Örneğimizde; taşıyıcı yükleyicinin Kayseri’deki fabrikasından ürünleri teslim almış, yükleme limanı olan Mersin Limanı’na kadar karayolu ile taşımıştır. Mersin Limanı ile Djibouti Limanı arasında ürünler gemi ile taşınmış ve sonrasında tren ile Etiyopya’daki teslim yerinde alıcıya teslim edilmiştir.

Örneğimizde karayolu, denizyolu ve demiryolu taşıma şekilleri tek bir taşıma belgesi içinde kullanılmıştır.

Taşınan Malın Özelliğine Göre Kullanılan Konşimentolar:

Günümüzde denizyolu taşımacılığında temel olarak iki çeşit ürün grubunun taşıması yapılmaktadır.

Bunlar konteyner gemileri ile taşınan tüketim ve sanayi malları ile kiralık gemiler ile dökme olarak taşınan emtia ürünleridir.

Örneğin yemeklik yağ üreten bir firma üretim için kullanacağı ham yağı dökme olarak tanker gemiler ile ithal edip, üretim aşamasından sonra ambalajlanmış olarak konteynerler ile çeşitli ülkelere ihraç etmektedir.

Bu firmanın ithalat aşamasında kullanacağı konşimentolar charter party konşimento iken, ihracat aşamasında kullanacağı konşimentolar ise düzenli hat konşimentosudur.

Düzenli Hat Konşimentosu

Düzenli Hat Konşimentosu İngilizce’de Liner Bill of Lading olarak kullanılan bir terimdir.

Düzenli hat konşimentosu, konteyner gemileri ile tarifeli seferler yapan taşıyıcıların kullanmış oldukları konşimentodur. Bu yazıda konşimento olarak kastettiğimiz konşimento çeşididir.

Yukarıdaki örnek konşimento Arkas tarafından kullanılan düzenli hat konşimentosuna örnektir. Türkiye’de Arkas’ın dışında Turkon, Medkon , Akkon gibi yerli konteyner taşımacılığı yapan firmaların yanı sıra MSC, Maersk, Cma Cgm, Cosco, Hapag-Lloyd, Evergreen, Oocl gibi uluslararası konteyner taşımacılığı yapan firmalar da vardır.

Bu firmaların acenteleri tarafından düzenlenen konşimentolar taşınan malın özelliğine göre düzenli hat konşimentosu olarak sınıflandırılabilirler.

Charter Party Konşimentosu

Dökme olarak taşınan yükler, konteyner taşımacılığında olduğu gibi standart değildir. Dökme yüklemelerde yükün miktarı ve içeriği birbirinden çok farklı gemilerin taşımacılıkta kullanılmasını zorunlu kılar.

Bu yüzden dökme yük taşımacılığında taşıyıcılar genellikle gemi sahiplerinden (Ship Owner) gemi kiralama yoluna gitmekte (Charter Party) ve kiralamış oldukları bu gemiler vasıtası ile taşımaları gerçekleştirmektedirler.

Dolayısı ile dökme denizyolu taşımalarında gemi kiralanması işlemine Charter Party denilirken, bu şekilde yapılan taşımalarda düzenlenen taşıma belgelerine ise Charter Party Konşimento (Charter Party Bill of Lading) denilmektedir.

Ürünlerin Dış Görünüş İtibari ile İyi Durumda Olup Olmamasına Göre Konşimentolar:

Konşimentolar ürünlerin dış görünüş itibari ile iyi durumda olup olmamasına göre temiz konşimentolar ve kirli (kayıtlı) konşimentolar olmak üzere ikiye ayrılabilir.

Temiz Konşimento:

Yükün taşıyıcı tarafından dış görünüş itibari ile sağlam biçimde teslim alındığını gösteren konşimentodur. İngilizce’de Clean Bill of Lading olarak geçer.

Konteyner taşımacılığında taşıyıcı sadece konteynerleri görmektedir.

Dolayısı ile konteynerde herhangi bir akıntı, sızıntı veya gaz çıkışı gibi bir durum yoksa taşıyıcı ürünleri dış görünüş itibari ile sağlam biçimde teslim alıp, gemiye yükleyecektir.

Önemli Not: Akreditif metinlerinde geçen Clean on Board kaydının bir hükmü yoktur. Shipped on Board, Laden on Board gibi ibareler Clean on Board ibaresinin yerini tutmaktadır.

Kirli Konşimento:

Yükün taşıyıcı tarafından dış görünüş itibari ile kusurlu biçimde teslim alındığını gösteren bir kayıt taşıyan konşimentodur. İngilizce’de Claused Bill of Lading olarak geçer.

Konteyner taşımacılığında konteyner dışına bir sızıntı varsa zaten taşıyıcı bu konteyneri gemiden indireceği için daha çok charter party konşimentolarda karşılaşılan bir konşimento çeşididir.

Devir Yönünden Konşimentolar:

Devir yönünden konşimentolar Ciro Edilebilir Konşimentolar ve Ciro Edilemez Konşimentolar olmak üzere iki kısma ayrılmaktadırlar.

Ciro Edilebilir Konşimentolar:

İngilizce olarak Negotiable Bill of Lading olarak ifade edilen konşimento çeşididir.

Consignee alanında açıklamış olduğumuz gibi yalnızca emre düzenlenen konşimentolar ciro edilebilmektedir. Örneğin; amir bankanın emrine düzenlenen veya yükleyicinin emrine düzenlenen konşimentolar gibi.

Emre düzenlenen konşimentolar ciro edilebildikleri için konşimentonun yükü temsil etmesi, konşimentonun kıymetli evrak niteliğinde olması ve malların alıcıya konşimento ibrazı karşılığında teslim edilmesi özelliklerinin tamamını bünyelerinde barındırırlar.

Ciro Edilemez Konşimentolar:

Ciro edilemez konşimentolar İngilizce’de Non-Negotiable Bill of Lading olarak ifade edilmektedir.

Emre düzenlenmez, doğrudan alıcının adına düzenlenir. Bu yüzden ciro edilemezler. Ciro edilemedikleri için malı temsil etme durumları yoktur.

Temel olarak iki kısma ayrılırlar:

Straight Bill of Lading: Bu konşimento türünde consignee alanı doğrudan alıcının adına düzenlenmektedir. Ciro edilebilir konşimento gibi 3 orjinal ve 3 kopya tam set olarak basımı yapılarak ihracatçı firmaya teslim edilmektedir. Malların alıcıya teslimi konusu ise tartışmalıdır.

Express Bill of Lading: Bu konşimento türünde de consignee alanı doğrudan alıcının adına düzenlenmektedir. Fakat orjinal konşimento basımı yapılmaz. Ürünler telex release ile alıcıya teslim edilir.

Akreditif İşlemlerinde Konşimentolar

• X
• YouTube
• Instagram
• LinkedIn
• Facebook
• Link