İngilizcede “revolving letter of credit” olarak tanımlanan Türkçe’de ise “rotatif akreditif” veya “yenilenebilen akreditif” olarak kullanılan bir akreditif türüdür.
Yenilenebilen akreditifler, birbiriyle uzun zamandır iş yapan taraflar arasında ve akreditifte tanımlanan ürünlerin yüklemesi konusunda hem ithalatçının hem de ihracatçının belirli bir tecrübeye sahip olduğu durumlarda kullanılabilmektedir.
Yenilenebilen akreditifler sürekli olarak aynı malın ticaretinin yapıldığı durumlarda kullanılabilir.
İhracatçı ve ithalatçılar her yükleme için ayrı bir akreditif açmak yerine yenilenebilen akreditifleri tercih ederek bazı masraflardan kendilerini kurtarmaktadırlar.
Yenilenebilen akreditiflerin UCP 600’ün 32. maddesinde tanımlanan “Kısımlar/Partiler Halinde Yüklemeler” kavramı ile karıştırılmaması gerekmektedir.
Kısımlar/Partiler Halinde Yüklemeler ile bir bütün yüklemenin daha küçük parçalara ayrılması ve her bir parçanın akreditifte şart koşulan zaman dilimleri içerisinde yüklenmesi gerekmektedir.
Dolayısı ile Kısımlar/Partiler halinde yüklemeler kavramında eğer herhangi bir sevkiyat akreditifte tanımlanan zaman diliminde yapılmaz ise o ve ondan sonraki tüm sevkiyatlar otomatik olarak geçersiz hale gelmektedir.
Eğer taraflar bu şekilde bir uygulamayı açmayı düşündükleri yenilenebilen akreditiflerde kullanmayı amaçlamıyorlar ise UCP 600’ün 32. maddesinin iptal edilmesi ileride doğabilecek olası sorunların önlenmesi için faydalı olacaktır.
Yenilenebilir Akreditiflerin Avantajları :
- Yenilenebilir akreditif kullanılması ile akreditif lehtarı ve amir bazı avantajlar sağlarlar. Bu avantajlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir.
- İthalatçı her defasında yeni bir akreditif açmak için başvuruda bulunma zorunluluğundan kurtulur.
İhracatçı her yapacağı yükleme için yeni bir akreditif açılmasını bekleme zorunluluğundan kurtulur. - Açılacak olan her akreditif için yapılması gereken masraflardan taraflar kendileri üzerlerine düşecek miktarda tasarruf eder.
- Kağıt bürokrasisi azalır ve taraflar zamandan tasarruf ederler.
Yenilenebilir Akreditiflerin Özellikleri :
1. Yenilenme Şekli
a. Süreye Bağlı Yenilenme : Süreye bağlı olarak yenilenebilen akreditifler belirli bir miktar paranın akreditifin vadesi dolana kadar akreditif lehtarı tarafından belirli periyodlarla çekilmesine olanak verecek şekilde düzenlenmektedir.
Örneğin, 6 aylık akreditif vadesi içerisinde her ay 10.000 USD’nin lehdar tarafından kullanılabileceğini içeren akreditif süreye bağlı olarak yenilenebilen bir akreditiftir. Bu çeşit akreditifler kümülatif olacak şekilde veya kümülatif olmayacak şekilde düzenlenebilirler.
Şekil 1 : Kümülatif ve Kümülatif Olmayan Akreditifler
Kümülatif akreditiflere bir dönemde kullanılmayan miktar takip eden dönemlerin birisinde kullanılabilir iken , kümülatif olmayan akreditiflerde her dönemde kullanıma sunulan miktarın o dönem içerisinde çekilmesi gerekmektedir.
b. Miktara Bağlı Yenilenme : Bazı durumlarda yenilenebilir akreditifler akreditif vadesi içerisinde miktar üzerinden yenilenebilecek şekilde açılabilmektedir. Bu tip uygulamalarda akreditif lehtarı kullandığı miktar kadar yeni çekme hakkı elde etmektedir.
Bu şekilde açılan akreditifler gerekli tedbirler akreditif metninde alınmaz ise amir bankalar açısından ucu açık bir sorumluluk anlamı taşıyabilir.
Bu yüzden aşağıdaki iki noktanın akreditif metninde belirtilmesi miktara bağlı olarak yenilenebilen akreditiflerin kapsamının tanımlanması için uygun olacaktır.
- Her bir kullanımda izin verilen maksimum tutar.
- Akreditifin vadesi boyunca toplam kullanımlar dolayısı ile ulaşabileceği maksimum toplam tutar.
2. Yenilenmenin Otomatik Olup Olmaması :
Yenilenebilir akreditifin açılış metninde yenilenmelerin otomatik olup olmadığı hususunun saptanmış olması gerekmektedir.
Eğer yenilenmeler otomatik olarak saptanmış ise amir bankanın ayrıca onay vermesine gerek kalmamaktadır ve amir bankanın sorumluluğu akreditifte saptanan toplam kullanım miktarı kadardır.
Eğer yenilenmeler amir bankanın onayına bağlı ise bu durumda amir bankanın sorumluluğu onay verdiği her bir çekme hakkının toplamı kadar olacaktır.
3. Yenilenmenin Kümülatif Olup Olmaması :
Kümülatif yenilenebilir akreditifte bir bölümde yapılmayan yükleme tutarı daha sonraki dönemlere taşınabilmete iken kümülatif olmayan yenilenebilir akreditifte her dönem yüklemelerinin saptanan tarihte yapılması gerekmektedir.
Özet
Buraya kadar yazdıklarımızı özetlersek , Türkçe’de rotatif akreditif veya yenilenebilir akreditif olarak geçen akreditifler birbirlerini uzun zamandır tanıyan firmaların belirli maliyet avantajları elde etmek amacıyla kullandıkları bir akreditif çeşididir.
Bu çeşit akreditiflerin genel olarak üç özelliğinden söz edilebilir.
Bu özellikler sırası ile akreditif yenilenme şekli , yenilenmenin otomatik olup olmaması ve yenilenmenin kümülatif olup olmamasıdır.
Amir bankalar yenilenebilir akreditiflerde sorumluluklarının sınırlarını tam olarak belirtmelidirler. Bunun için her bir kullanımda izin verilen maksimum tutar ve akreditifin vadesi boyunca toplam kullanımlar dolayısı ile ulaşabileceği maksimum toplam tutarın akreditif metninde yazılmış olması gerekmektedir.
Kümülatif yenilenebilir akreditiflerde bir dönemde yapılmayan yükleme sonraki dönemlerde yapılabilir iken kümülatif olmayan yenilenebilir akreditiflerde bu şekilde işlem mümkün olmamaktadır.
Son olarak yenilenebilir akreditiflerle “Kısımlar/Partiler Halinde Yüklemeler” kavramı birbirine karıştırılmamalıdır.