Vesaik mukabili ödemelerde bankaların sorumlulukları akreditifli ödemelere göre oldukça sınırlandırılmıştır. Bu yüzden vesaik mukabili ödeme ihracatçılar açısından akreditiflere oranla daha risklidir.
Vesaik mukabili ödemede bankaların başlıca sorumlulukları URC 522 ‘ye uygun olarak;
- Bankaların genel olarak taşıdıkları sorumluluklar;
- Bankaların işleme konu olan ürünlere ilişkin sorumlulukları
- Bankaların amir ve muhataba karşı sorumlulukları
- Bankaların belgelere ilişkin sorumlulukları olmak üzere 4 başlık altında incelenmiştir.
Vesaik Mukabili Ödemede Bankaların Genel Olarak Taşıdıkları Sorumluluklar
Bankaların vesaik mukabili işlemlerinde genel olarak sorumlulukları iki madde altında incelenebilir.
Bankalar kendilerine iletilen herhangi bir tahsilat veya tahsilat emrini yerine getirmek zorunda değildirler. Eğer bir banka herhangi bir nedenden ötürü kendisine iletilen tahsilat veya tahsilat emrini yerine getirmemeyi tercih etmiş ise bu tercihini tahsilat veya tahsilat emrini aldığı kuruluşa en hızlı biçimde iletmekle mükelleftir. (URC 522 madde 1)
Bankalar yaptıkları işlemlerde dürüstlük ilkelerine uymak ve makul sayılacak bir özen göstermek zorundadırlar. (URC 522 madde 9)
Vesaik Mukabili Ödemede Bankaların İşleme Konu Olan Ürünlere İlişkin Sorumlulukları
Bankaların mallara ilişkin sorumlulukları URC 522’de 10. madde altında incelenmiştir.
Mallar, bir bankanın ön onayı olmaksızın doğrudan bir bankanın adresine gönderilemez. Mallar bir bankaya veya bir bankanın emrine teslim edilecek şekilde yüklenemez. Eğer bu kurala aykırı bir işlem yapılırsa bankalar kendi adlarına veya emirlerine yollanan malları teslim almayabilirler.
Eğer mallar bankanın ön onayı olmaksızın bankanın namına veya emrine teslim edilecek şekilde yüklenmiş ise ve vesaik mukabilinin muhatabı da gerekli ödemeyi yapmış ise, bu durumda tahsilat bankasının malların teslimi için gerekli işlemleri yapmakla görevlendirilmiş olduğu kabul edilmektedir. Tahsilat bankasının tüm masrafları tahsile gönderen banka tarafından karşılanmak durumundadır.
Bankalar kendi mutabakatları olmaksızın vesaik mukabili işlemlere konu mallarla ilgili herhangi bir uygulama içine girmek zorunda değildirler. Örneğin depolama, sigortalama vs…
Bankalar malları korumak için herhangi bir işlem yaptıklarında bu işlemin sonucunda oluşabilecek herhangi bir olumsuzluktan sorumlu tutulamazlar.
Bankaların malların korunması ile ilgili olarak katlandıkları maliyetler, bankaya tahsili gönderen taraftan tahsil edilmektedir.
Vesaik Mukabili Ödemede Bankaların Amir ve Muhataba Karşı Sorumlulukları
Vesaik mukabili kurallarınca; bir bankanın, amirin talimatlarını yerine getirmek amacıyla başka bir banka veya bankaların hizmetlerini kullandığı durumlarda, bu hizmetler amirin hesabına ve riskine gerçekleştirilir.
Böylece vesaik mukabili ödemelerde risk bankalar üzerinden işlemin amiri olan ihracatçı üzerine geçmektedir.
Ayrıca bankalar, talimatları iletme inisiyatifini kendileri almış olsalar bile, ilettiği talimatların yerine getirilmemesi durumunda herhangi bir sorumluluk veya yükümlülük üstlenmezler.
Bu maddeye göre de vesaik mukabili amirinin vermiş olduğu talimatlara uyulmaması durumunda bankalara karşı bir yaptırım hakkı bulunmamaktadır.
Vesaik Mukabili Ödemede Bankaların Belgelere İlişkin Sorumlulukları
Bankalar, alınan belgelerin tahsilat talimatında listelenenlerle aynı göründüğünü tespit etmeli ve herhangi bir eksik belge veya listelenenlerden farklı belgeler tespit edilmesi durumunda, gecikmeksizin, talimatı aldığı tarafa telekomünikasyon yoluyla veya mümkün değilse diğer hızlı yollarla bildirimde bulunmalıdır.
Bankaların bu konuda başka bir yükümlülüğü yoktur.
Belgeler tahsil talimatında listelenmeden gönderilmiş ise gönderi bankası, tahsilat bankasının aldığı belge türü ve sayısını tartışma hakkından yoksun olacaktır.
Yukarıdaki açıklamalar haricinde bankaların belgelerin içeriğini inceleme yetkileri yoktur. Daha fazla inceleme yapmadan belgeleri aldıkları şekilde ithalatçıya ibraz etmek zorundadırlar.
Ayrıca bankalar, herhangi bir belge veya belgelerin şekli, yeterliliği, doğruluğu, gerçekliği, sahteliği veya hukuki etkisi ya da belge veya belgelerde belirtilen genel ve/veya özel şartlar veya bunların üzerine eklenen şartlar için hiçbir sorumluluk veya yükümlülük üstlenmezler.
ÖZGÜR EKER (CDCS)
Akreditif Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri